Ostatni załogowy lot na Księżyc miał miejsce ponad 50 lat temu. Na pytania, dlaczego do tej pory żaden człowiek nie stanął na srebrnym globie, jakie plany przygotowują agencje kosmiczne oraz jakie warunki trzeba spełniać, by dołączyć do zespołu Astronautów, odpowiedzi pomogli nam znaleźć absolwentka oraz obecny student Astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim.

"To był mały krok dla człowieka i wielki krok dla ludzkości"

Przypomnijmy, że od 1961 roku przygotowywano amerykański program serii lotów Apollo, których celem było lądowanie człowieka na Księżycu i jego bezpieczny powrót na Ziemię. Choć realizację rozpoczęto pięć lat później, to dopiero po kilku próbach, 20 lipca 1969 r. podczas misji Apollo 11 udało się zrealizować to zadanie.

Start rakiety Saturn V, która miała wynieść statki kosmiczne Apollo, nastąpił 16 lipca z Centrum Lotów Kosmicznych na Canaveral. Po trzech dniach Apollo 11 wszedł na orbitę Księżyca. Neil Armstrong i Buzz Aldrin przeszli do modułu księżycowego, który został odłączony i rozpoczęli historyczne lądowanie. “Orzeł wylądował” - usłyszeli chwilę później ludzie na Ziemi.

Minęło 50 lat ostatniego lądowania. Dlaczego mimo rozwoju technologii, przez ten czas nikt nie postawił nogi na srebrnym globie?  - Po wygraniu wyścigu na Księżyc finanse NASA zostały ograniczone i nie było mowy o kontynuowaniu misji Apollo i regularnych lotach. Politycy podjęli decyzje, w których skupiono się na programie wahadłowców, a to pochłonęło bardzo dużo środków  - mówi w rozmowie z Onet Podróże Dominika Achtel.

Absolwentka Astronomii wyjaśnia, że w latach 60. i 70. ubiegłego wieku nie było też prywatnych firm, które miały perspektywy zająć się lotami w kosmos.

- Dopiero po 2000 roku takie firmy zaczęły się tworzyć i sytuacja się zmieniła. Oprócz Polskiej Agencji Kosmicznej, Europejskiej i NASA, które przez lata zdobywały popularność, mało prywatnych firm było znanych. Teraz to one przejmują inicjatywę i w nich pokładane są nadzieje – mówi.

Nie jest jednak też prawdą, że NASA nie planuje wrócić na Księżyc. Co więcej, planuje, by ludzie byli tam stałe. - Zaplanowana została baza na powierzchni Księżyca i stacja na orbicie. Jest to rządowy program Artemis. W ramach tego programu wydano miliardy dolarów na opracowanie rakiety nośnej SLS oraz statku Orion, które pozwolą dolecieć na Księżyc. Nie ma już takiej presji na podbój kosmosu, jak kilkadziesiąt lat temu, stąd prywatne firmy mają większe szanse wysłać satelitę lub prom czy rakietę – wyjaśnia Jan Jarosz, student Astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Kobieta na Księżycu  - czy to możliwe?

Do tej pory na Księżycu lądowali sami mężczyźni. W chwili obecnej, w Polsce za sterami samolotów bojowych zasiadają tylko cztery kobiety. Czy pełne marzeń dziewczynki, które jak Fei Fei chcą zbudować statek kosmiczny i wyruszyć na poszukiwanie legendarnej bogini księżyca, mogą snuć plany o zostaniu Astronautkami?

 - NASA rekrutuje kobiety na Astronautki od 1978 roku, ale aktualnie tylko ponad 20 proc. w centrum lotów kosmicznych to kobiety. Obraz ten został również ukazany w świetnym filmie pt. "Interstellar", gdzie kobiety dokonywały obliczeń równie dobrze, jak mężczyźni i były doskonałymi łączniczkami. Walentina Tierieszkowa była pierwszą kobietą w kosmosie. Poleciała w 1963 roku, nie mając żadnego doświadczenia, pracowała bowiem w przędzalni bawełny i amatorsko skakała ze spadochronem, spędziła trzy dni w statku Vostok 6. Jedyny problem, z jakim się napotkano, to fakt, że musiano jej uszyć nowy skafander, o innych wymiarach - opowiada Dominika Achtel.

Kolejną Astronautką była Sally Ride w 1983 roku. Do roku 2016 spośród 537 osób, które poleciały w kosmos, zaledwie 60 to kobiety.

Według szefów załogowych programów kosmicznych, kobiety są nawet lepszymi kandydatkami na pilotów i astronautów, gdyż mają podzielność uwagi, a mężatki są fizycznie i psychicznie dojrzalsze. Wykazano również, że kobiety zużywają mniej tlenu, są lżejsze (czyli pojazd dla nich potrzebuje mniej paliwa), bardziej odporne na efekty promieniowania kosmicznego, rzadziej chorują na serce i lepiej dają sobie radę w ciasnych pomieszczeniach  - wymienia.

Mimo tego niewielkiego, jak na razie udziału kobiet, Dominika napawa optymizmem.  - Sama jestem kobietą i sądzę, że po zdobyciu odpowiednich kwalifikacji, kobiety w tej dziedzinie dorównują mężczyznom i płeć nie ma tutaj większego znaczenia  - zaznacza.

Kandydatka na Astronautkę  - wymagania

Naśladujące bohaterkę nowego filmu produkcji Netflixa dziewczynki mają sporą szansę na zostanie Astronautką. Kandydatki powinny podobnie, jak Fei Fei, być osobami wszechstronnymi, łatwo przyswajającymi wiedzę, posiadającymi umiejętności z różnych dziedzin. Powinny także znać języki obce. Najczęściej oficjalnym językiem misji jest język angielski, ale często (szczególnie w misjach Sojuz) komendy wydawane są również w języku rosyjskim.

Do tego zawodu wybierani są kandydaci spośród lekarzy, pilotów, inżynierów i naukowców (biolodzy, fizycy, chemicy).  Przydatna może być również licencja pilota i kurs nurka. Trzeba być w dobrej kondycji zdrowotnej i sprawnościowej, nie zapominając o testach fizycznych. Rekrutowane są zazwyczaj osoby w wieku 30-40 lat. Na ostatnim, ale nie najmniej istotnym miejscu dla komisji rekrutacyjnej są: ciekawa osobowość i umiejętności społeczne. Kandydatka lub kandydat musi bardzo dobrze radzić sobie zamknięty długi czas, z dala od rodziny i znajomych oraz potrafić współpracować z pozostałymi członkami załogi i rozwiązywać konflikty.

Jeśli marzysz o locie na Księżyc…

Lot na Księżyc wymaga odpowiednich przygotowań. Fei Fei dzięki swej determinacji, wytrwałości i kreatywności udało się samej zbudować rakietę.  Jeżeli Twoje dziecko marzy o tym, żeby zostać astronautą, już dziś warto pomóc mu w rozwoju jego zdolności i zainteresowań.

Ważne jest rozwijanie ciekawości świata. Zachęcajmy dziecko do zadawania pytań. Warto, by czytało dużo książek oraz realizowało się na zajęciach pozalekcyjnych. Należy też postawić na trening szarych komórek. W tym celu najlepiej wybierać ćwiczenia i aktywności, które stymulują obydwie półkule mózgu i pobudzają je do równoczesnej pracy. Takimi hobby mogą się stać nie tylko matematyka, ale również gra na instrumencie, uprawianie sportu, czy właśnie nauka języków obcych. Albert Einstein, fizyk, autor Szczególnej i Ogólnej Teorii Względności, grał również na skrzypcach! Doskonałym treningiem kreatywności będą natomiast zajęcia plastyczne. Trwa właśnie konkurs, który może zainteresować młodych pasjonatów astronomii. Zadaniem jest narysowanie rakiety, którą chcieliby wyruszyć w podróż na podbój Kosmosu. Nawet jeżeli nie uda się dolecieć nią na Księżyc, może się ona znaleźć na jednym z murali w Warszawie, Krakowie lub Wrocławiu. Tutaj więcej informacji

Dla dzieci chcących pogłębiać swoją wiedzę astronomiczną świetna będzie też wycieczka do planetarium. Największy obiekt tego typu w Polsce to Planetarium Śląskie w Chorzowie. Warto też odwiedzić Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, w którym można przeprowadzić doświadczenia i eksperymenty. W całej Polsce co roku organizowanych jest jednak wiele ciekawych, ogólnodostępnych wydarzeń, takich jak: Małopolska Noc Naukowców (podczas której można zwiedzić zaplecza naukowe czołowych, polskich jednostek badawczych, zarówno humanistycznych, jak i laboratoriów przeznaczonych do nauk ścisłych), Noc Muzeów (gdzie wstępy do większości muzeów są darmowe), Festiwal Nauki i Sztuki (dysponujący interesującymi pokazami i doświadczeniami, w których można wziąć czynny udział), czy Uniwersytet Dzieci (weekendowy cykl warsztatów i wykładów). Podczas nich, zarówno rodzice, jak i dzieci mogą zdobyć wiele cennych informacji i poszerzyć swoje horyzonty. Wiele z nich organizowanych jest również online.